8 Şiir & 8 Tablo

Merhaba,

Bu blogda ilk kez kolektif bir şeyler oluyor. Biraz heyecanlıyım.

Aşağıda sekiz şiir ve her şiire eşlik eden birer tablo bulacaksınız. Şiirleri ben yazdım –Allah hepimizi bağışlasın. Şiirler, her ne kadar resim tarihinin bu müstesna eserleri için yazılmış gibi duruyor olsalar da en eskisi sekiz yıllık olan (Necatigil İçin) ve birtakım mecmualarda kendine yer bulabilmiş küçük, bahtiyar bir yekûndur.

Her biri için arkadaşım Bahar Malik’ten birer tablo seçmesini rica ettim. Sağolsun beni kırmadı ve “şiirleri okuduktan sonra aklıma ilk gelen tabloyu yanına yazdım, yani biraz doğaçlama oldu” dediği bir seçki hazırladı. Ama ne seçki!

Son zamanlarda iyice müptelası olduğum güzelim bloğunu (http://guzelonlu.com/blog/) işbu bloga göz atanlara önermeyi bir görev bilir (bunu nasıl da işin ehli ve meftunu bir dimağdan talep ettiğimi anlayın diye söylüyorum), zaruri gördüğüm birkaç izahata yüklenmek istiyorum...

Şimdi, Bahar hanımcım, sizinle biraz yalnız konuşalım. Bilemiyorum hiç Tibor Dery okudunuz mu? Ben pek severim bu Macar komünistini. Bilgi Yayınevi'nden tâ 70'lerde çıkmış Eğlentili Bir Gömme Töreni kitabındaki üç öyküden biri olan “Portekizli Kıral Kızı” isimli öyküsünü artık kaç kez okuduğumu hatırlamıyorum desem yeri... “Macar Ovasında Bir Korsan” başlıklı şiir, bu küçük canavar, üç yılda ‘bitebildi’. Beni motive eden asıl anlatı ne Dery’nin Dev’i ne Niki’si ne de keder dolu hayat hikâyesiydi. Tamamen çok ama çok sevdiğim “Portekizli Kıral Kızı” isimli öyküyü aklımda tutarak yazdım (zira yıllar oldu, hâlen zihnimin tahtına oturmuş vaziyette, ah bir de bunun nedenini bilebilsem). Tuhaf olan şu: Dery’nin yine çok sevdiğim Niki isimli romanının ana kahramanı bir köpektir. Bu şiirin sizi nasıl da böyle bir tabloya sürüklediğini “biraz doğaçlama oldu” cümlesiyle bile açıklayamıyorum. Kendime bir pâye biçmiyorum açıkçası, doğaçlamanız buysa, çalışarak ortaya koyacağınız şeylerden Allah'a sığınırım! Tabloyu görünce nasıl korktum anlatamamam…

[Tespit: hududu aşan mutluluk korkutur.]

Bu bloğun okurları gevezeliğime aşinadır. Çok uzatmak istemiyorum ama buna rağmen uzuyor da uzuyor her şey. Necatigil İçin başlıklı şiir için de bir şeyler söylemek istiyorum. Bu şiir benim için biraz önemli. Yayımlanmış ilk şiirim olmasının ötesinde, özel birtakım anlamları da ihtiva ediyor. Bu, daha başlığında kendini veriyor zaten: Behçet Necatigil benim şiir okulumdur. Belki şiir yazıcılığı/şairlik değilse bile, iyi bir şiiri tanımanın, onu hakkıyla okumanın, onu anlama ve anlamlandırma adına girişilen her tür uğraşın eğitimini aldığım bir şairdir. Bu yüzden ilk şiirimin ömrümün sonuna kadar bana yön gösterecek bu kutup şairinin adına, anısına çıkmış olması beni ziyadesiyle mutlu etmiştir. Bahar Malik’in bu noktada şiir için seçtiği tablo da beni çok şaşırttı, sarstı, hüzünlendirdi... Murat Belge’nin Edebiyat Üstüne Yazılar kitanını okuyanlar bilir: Murat hoca kitabında çok az şairden bahseder. (Hepi topu iki kişi diye hatırlıyorum: Can Yücel ve Behçet Necatigil.) Şiiri hep sevdiğini ama bunu yazmak, kritik etmek yerine biraz kendine saklamayı tercih ettiğini söyler. Necatigil ile ilgili yazısında, şairin şiir serüvenini bir şehirden mahalleye, oradan eve, evden odasına, odasından ise çalışma masasına bir yolculuk olarak tasvir edip sonunda bir köşeye sıkışma hâlinden, kaçacak bir yer bulamama durumundan bahsediyordu... Bahar hanımın seçtiği tabloya bak şimdi! Ben bu şiiri Murat Belge’nin Necatigil ile ilgili yazısında söyledikleri üzerine, o püriten şaire selâm niyetine yazmıştım biraz da, kekeleyerek...

Ve daha neler neler...

Teşekkürler Bahar Malik.

---

MACAR OVASINDA BİR KORSAN

Tibor Dery için

Sevilmek yarışındayız yumruklarımızla

kırılıp dağılmadık çok az şey kaldı

Ne kadar hızlı olursan ol yetişemeyeceksin

başlangıcı olmayan o en zor koşuya

Ama düştükçe kaldıracak seni müşfik bir el

toza toprağa bulanmış kollarından

Francisco Goya, “Köpek”.

*

FISILTILAR

“Ve yumuşak bir erdem giriyor

Tancrède’in kalbine

Söndürüyor her öfkeyi,

gözlerini yaşla dolduruyor.”

Pierre-Jean Jouve

evet

öncesi yoktu yalnızlığın

fikre düşmeden akıl

kalbe yetişmeden hafiflik

dudağa dokunmadan sır

yoktu da sonu yalnızlığın

oyun

şarkısız bir yılandı aşk

sağır yüreklerin eliydi

kör bastonların pusulası

ıssız rüyaların imgesiydi

sessiz bir yalandı aşk

ah

korkum çatsın şu yüzlere

boşluk kadar küçük kalsın

büyüdü sonsuz öfkem

barışık kamburlar ölsün

korkum benim ağır içimden

bu

soğuktu güneşin sunduğu hayat

kesik cümleler kadar uzak

sandıkta bilenmiş bir silâh gibi

bitkin bir tefekkür nöbetinde

yeterince berbat bitecek hayat

J. M. W. Turner, “Kar Fırtınası”.

*

NECATİGİL İÇİN

Durup dururken geliveriyor aklıma,

maziden bir kırıklık.

En çok da kahkaha atarken ve tokken

ve temiz havada yürürken.

Alıyorum hınçla kâğıdı kalemi elime,

öfkemi boca edecekken

hâlâ temiz kalabilmiş sayfaya

Tutuyor elimden Necatigil usta:

dur, yapma. 

Augustus Leopold Egg, “Şair olarak Otoportre”.

*

GİDEN

Teslim olmaktan başka

çaresi kalmamış teraslar

ve ışık istilasındaki yalnız balkonlar

Baştan başa, kurutulmaya bırakılmış

biberler ve kofiklerle boyalıydı

Kimi erken davranan çalışkan kadınlar

toplamaya başlamışken kurularını

Biri gecikmiş olmanın telaşıyla

Mozik ipine özenle geçirilmiş organik kolyelerini

Donatmakla meşguldü geniş terasına

Seçemiyordu bir türlü, acaba,

en çok nereler güneş yer

Bitirince işini, kilitledi arkasından

terasın küçük demir kapısını

Kaderine terk etti

küçük demir kapının ardındaki kolyelerini

ve karşı pencerede bir şairi

Aşağı inerken, evdeki işlerin

hangi birine yetişeyim ben, diye düşünecek

Şimdi arkasına bile bakmadan giderken

hakkında yazılmış bir şiir olduğunu

hiçbir zaman bilmeyecek

John French Sloan

*

TEMMUZ ÇOCUKLARI

-Lorca söyledi ben yazdım-

Düşlerim olmasaydı nasıl dokunurdum saçlarına

Sevilla’da bir gece dörtnala öpüşürken biz

Hatırla kanat takılı rüzgârların bize söylediğini

Akardı Guadalquivir şefkatli sesiyle ellerimizden

Şaha kalkmış bir kısrağın sağrısında bıraktım seni

Umut içirdiğimiz çiçeklerin kızıl suskunluğunda

Seninle ben layık olduğumuz ülkedeyiz şimdi

Unutma sakın Elvira kemerinde aşktan ağlayışımızı

İçine doğduğumuz şarkıların sesinde an

Dilinde taşıdığın renklerde harla dur şehvetimi

Eski bir kaktüs masalında erit o ince hatıraları

Eğer unutursam bir daha asla bağışlama beni

Beyaz duvarlarında Viznar’ın kurumuş sardunyalar

Soluk yüzlü karanlıkların masumiyeti ve Endülüs

Ve semalarından bahçemize doğan güneşi Granada’nın

Unutma bir temmuz serinliği gibi hiç kavuşmayacak bizi

-Alova da çevirdi belki-

Edvard Munch, “İsimsiz”.

*

DÜNYA KIRGINI

                Sami Baydar için

öpüyor işte kemiklerim

nazik bir rüzgârı

bulutsu bir fanusun

sesine uzanıyorum şimdi

gerçeğin gölgesinde

unutmuştum rengimi

ve örtmüştü ışık tüm

meleklerin yüreğini

düşlerimdi yalnızca

kapıları anlamsız kılan

hep aynı serin bahçeden

seyrettim ırmakları

sonsuz  bir yalnızlıkta

mahkûmdum neşeye

cehennem gibiydi sorma

seviyordum dünyayı

Hugo Simberg, "Ölüm Bahçesi"

*

ULYSSES, *

dünyadan çıkış yolları aradım durdum, hiç konuşmadın benimle 

dünya efendileri bana dokunmasın istemiştim, insanlığa ağladım

yeşil alevler kavurdu tenimi, bilmiyorsun, anlatamadım hiçbirini 

dünyada anılara bakıyorum diye, asla söyleşmiyordum aynalarla

devrik bir nefes oldum, inanıyorum, dünya bana aynısını anlatacak 

ağır ve sararmış rüyalarımdan çiçek dünyalar kuruyorum kendime

varla yok arasında bir sırttayım, bütün melekler, izliyoruz dünyayı

nicholas'ın portresi sana bakıyor, karlı bir pelerin gizliyor yüreğimi

vücut her zaman savaşır ve ben, herkesten önce kaybettim bu savaşı

* Sami Baydar için bir şiir girişimi.

Félix Vallotton, “Siyah ve Beyaz”

*

SEVGİLİ GÜNLÜK, *

uzundere barındayım,

bilinmeyen ülke diyorlar buraya

yıldız dağının eteklerine kurulmuş

gökte uçan hüma kuşu bile dile gelmiş

görüş günü annelerinin çaresizliği için

ağıt olup da yırtmış bir gün bu sessizliği

çamdan sakız akıyor diye ağlarmış bir abdal

gelen benim dendiğinde ise dururmuş zaman ve

gelmiyorsun işte diye bağırırmış öfkeli bir rüzgâr

seni düşünmek güzel şey diye mırıldanıyor şimdi bir sarhoş.

* Ezginin Günlüğü’nün Seni Düşünmek albümü için bir saygı şiiri.

Gustave Courbet, “Palavas Kumsalı”.