Elfriede Jelinek'in Robert Walser Kitabı Üzerine: Burada İtina İle Susulacak!

Bir kitabı okumaya karar verdiğim zaman (bu, ciddî bir süreçtir) kalemimi kuşanırım: ve onu mecbur kalmadıkça kullanmam. Ta ki bir cümle sökün edip de beni vâr et! dercesine altını çizmemi isteyene kadar –sonlu ve bir o kadar kusurlu bir çizgiyle… "Başka bir yazarın, içindeki sessizliği susturmak için tesadüfen benimle aynı sözcükleri bulmuş olabileceğinden korkuyorum." Kitapta altını çizdiğim ilk cümle bu. Diğerleri ise aşağıda!

Bir alıntılar güldestesi sunmaktansa, düşündüğüm başlığın hakkını veren esaslı bir yazı yazma niyetindeydim ama olmadı. Yazdım, bozdum, en nihayetinde pes ettim! Robert Walser’e olan muhabbetim ve zamanla biriken malûmatım engel oldu belki de bana. Nereden başlayacağımı şaşırdım… ya da yanlış bir zamanlamaydı, bilemiyorum.

Jelinek’in kitabını kısaca, düşünde Walser’le yürüyüşe çıkmış bir yazarın düşünceleri diye tanımlamak yanlış olmaz diye düşünüyorum! Hemdert kabul edilmiş bir eski zaman münevverine yazılmış oldukça kapalı, içedönük, üçüncü bir kişiyi ortak etmek istemeyen bir metin. Dikkat: hazine bulmak isteyen okuru hayal kırıklığına uğratabilir!

Elfriede Jelinek, 1986.

Alıntılara geçmeden evvel NOD Yayınları’na sevgilerimi, emekçilerine saygılarımı sunmak isterim. Takipteyim: müstesna metinleri, şiirleri oldukça sınırlı sayıda ve de numaralandırılmış olarak basıp okurun alâkasına sunuyorlar. Bendeniz, NOD’dan aldığım kitapların numaralarına müthiş dikkat ediyorum. Heidegger şiirlerinin (Düşünce Deneyiminden) 100 numaralı baskısı bende meselâ! “o olmayan olarak o (Robert Walser ile, ‘e doğru)”nun ise 20. nüshası… Bunlar yer yer delilik boyutuna varmış okurluğumuza sunduğumuz birer armağan aslında. Kıymetini bilelim böyle güzelliklerin. NOD’u ihmal etmeyin.

Ve evet; karşınızda, Elfriede Jelinek ve onu dinleyen Robert Walser, sessizliğin ustası…

Robert Walser, 1937.

"Eğer bir kaplan, kaplan olma fırsatı bulamadığına inanıyorsa, duyduğu hoşnutsuzluk ya da keder yüzünden koyun olmak ister."

"Yaşantınızın en basit hadiseleriyle hoşnut olun, çünkü en büyük güzellik düzendedir!"

"Yazarlar da tıpkı generaller gibi taarruza geçmeden ve savaş vermeden önce uzun süreli hazırlıklar yaparlar."

"Diğerleri normalden daha uzun yaşamak için çabalarken ben yaşamayı öğrenmek isterdim. Yalnız olmanın ne anlama geldiği hakkında en ufak bir fikri olmayan kişi mutludur."

"Gezgin, sessizce içeri gir! Bir yabancı yirmi üç yıl boyunca hiç konuşmaz ve sonunda ölür. Bezelyeleri sayar ve kendini hediye gibi aleminyum kâğıtlara sarardı, ama onu kimse almak istemezdi. Kâğıt üzerine notlar, harfler yazan siz yaratıcılar gelin buraya, bunun için gerekli olan sonsuz dinginlik gel buraya! Burada itina ile susulacak! İşte böyle, bugün on yılınız geride kaldı. On yıl yeterli olmalıydı benim sevgili uzlaşımcığım."

"Karla kaplı yolda yürürken karşınıza insanlar çıkıyor ve size sanki görünmez bir şeye bakar gibi bakıyorlar."

"Dudaklarımı öpmek için ileriye uzatıyorum, yemeğimin bir parçası düşüyor."

"Hayatınızı paylaştığınız diğer insanlar varlıklarıyla sizi kafası çalışmayan ve yoksul biri haline getiriyor."

"Başka bir yerde biri benden bir şeyler okuyor ve sanki yapacak başka bir işi yokmuş gibi ağlıyor. Elbette güzide, dokunaklı bir bölüm okuyor ve bir an için bunun kendisine ait olduğunu düşünüyor, oysa kendi bölümünü çoktan kaybetmiş. Onun yerinde olmak istemezdim, çünkü bu yer artık o sırada yoktur; büyük olasılıkla başka biri tarafından işgal edilmiştir."

"Sizin odanız da benimki kadar dar mı? Sizinki neden daraldı?"

"Odam, mekân duygusuyla ruhumu okşayan tek yegâne güce sahip olan tek yer ve sadece burada kendimi güvende hissediyorum."

"[B]ildiklerimi hiç kimsenin yüzümden okumasını istemiyorum."

"Şimdi dışarıya çıkıyorum. Az sonra kendime ulaşacağım ve buna rağmen eğer elimi çabuk tutarsam tam zamanında öleceğim."

"Konuşmak, ancak sessizlik sustuğunda olur."