Niels Hav'dan Borges'in Körlüğü Üzerine Bir Şiir

Niels Hav

1949 yılında Danimarka’nın Jutland yarımadasında doğdu. Şiir ve öyküleriyle ülkesinin en önemli edebiyatçılarından biri olan Hav’ın kitapları birçok dile çevrildi. Uluslararası İstanbul Şiir Festivali kapsamında ülkemize de gelmiştir. Aşağıda okuyacağınız şiir, Türkçedeki tek kitabı “Kopenhag Kadınları” içinde yer alıyor. (Yasakmeyve Yay., 2013, sy. 56.)

Bundan önce de birçok Türkçe yayında görünen Hav’ın ilk şiiri 2000 yılında ‘deprem dayanışması’ adına dünya yazınından birçok yazarı buluşturan “Yer Sarsıldığında” (Yapı Kredi Yay.) isimli antolojide yayımlanmış. Türkiye’ye sık sık uğrayan Niels Hav, şiirlerini çeviren şairlerle arkadaş olmuş ama kendisini en çok 2009 yılında vefat eden Kemal Özer’e yakın hissettiğini söylüyor: “O benim sanki Türk babamdı. Onu çok özlüyorum.” (KK, sy. 81)

Kitabın sonunda Mustafa Burak Sezer’in şairle yaptığı güzel bir söyleşi yer alıyor. (İlgilisi şuradan okuyabilir.) Şöyle diyor Niels Hav: “İyi bir şiir, otobandaki ölü bir porsuktan ya da bir ufodan daha nadir çıkar karşınıza.” Borges ‘üzerine’ ya da Borges ‘için’ değil, o’nun körlüğüne dair yazdığı şiir, işte böyle bir şiir.

Keyifli okumalar.

***

onun körlüğü üzerine

1

Acaba Borges Buenos Aires’te

çapraşık öykülerini söyleyerek yazdırdığından beri

şimdi daha mı ucuzladı mürekkeple yazmak?

Bu Arjantinli Homeros sözcükleri başkalarıyla

ortak kullandığımız simgeler olarak görüyordu.

“Bence soyut estetik anlamsız bir yanılsamadır,”

diye yazmıştı özgünlükten vazgeçtiğini

sevinerek belirttiği bir önsözünde. Nerdeyse nazlanmadan.

Ve ancak kör olduktan sonra göz göze gelmişti John Milton’la

Yitik Cennet’te.

2

Aşk kör eder insanı. Ama bu kırk yılını aldı Borges’in!

Kırk yıl süren ön çalışmalar, öykünme ve öfke patlamaları

düş kaplanı kaçtığı zaman. Ara sıra gidiyordu elbette

göz doktorlarına, ne var ki aynı düş kırıklığı her defasında.

Nora’yı seven Joyce’u inceledi, ama büsbütün kör olmadı

hiçbir zaman. Ancak Alonso Quijano aklını kaçırıp kendisini

Don Quixote sandığında terketti babasının kütüphanesini;

ve ancak Cenevre’de aşkı bulduktan kırk yıl sonra,

görmez oldu Borges’in gözleri –

Tam tamına Beethoven’ın sağırlığı kadardı körlüğü!

3

Karanlıkta çalışıyor, ve arı fizikötesiyle parlatıncaya kadar

belleğinde cilalıyordu cümlelerini. “Şairse insan, şairdir her zaman

ve sürekli saldırısı altındadır şiirin.” Borges talihsizliğinden

beslenerek, görünen dünyayı bir yana itip onun yerine efsaneleri

ve eski İngiliz şiirini koydu, böylece yeteneğe dönüştürdü

körlüğü: Ancak o zaman göz hizasına geldi Homeros’la,

ve ancak o zaman karanlık ve geniş dünyanın derinliklerine

ve bengilik denen o kısacık bölüntüsüz zaman parçasına bakabildi.

Türkçesi: 

Murat Alpar - Mustafa Burak Sezer