Paul Celan, Sami Baydar ve Adsız Sansız Bir Milât

Hiç iyileşmeyecek yaraların şairidir Paul Celan.

Bizi yiyip bitiren sancıların şiirini yazmak ona düştü.

Taşıyamayacağına karar verdi bir gün;

düşündü, düşündü, düşündü

atıverdi kendini.

SEINE NEHRİ VE PARİS KAHROLSUN.

(Buraya 'ünlem' düşen namussuzdur.)

Onlar önlerine katıp götürürken onca şeyi, acı içinde kıvranan ruhlar hâlâ 

düşünüyor, düşünüyor, düşünüyor,

nasıl ayakta kalabilirim diye.

Kahrolarak, yeise teslim bir hâlde okur insan Celan’ın şiirini.

Onda her şey ’acı’ olana meyillidir. Uyanık tutana. Çile dolu ve suskun olana.

Hasreti çekilen bir ülke, kavurucu bir anne özlemi ya da vakitsiz ayrılışı bir sevgilinin...

“[Güzel Melek.]” Sami Baydar’ın “PAUL CELAN” başlıklı bir şiiri vardır –son şiirlerinden!

Baydar ve Celan: ikisi de 50 yaşında öldü.

Hayır, çok farklıydılar.

Sami Baydar teslim olmuştu. Dünya ile didişiyor ama seviyordu onu.

Celan ise bir ömür tedirgin ve tetikte bekler gibi yazdı, yaşadı.

’’Zamanıdır, zamanı gelmenin. Artık zamanıdır.’’

dedi ve…

Şiire kulak verelim mi biraz:

PAUL CELAN

Biz

iki

dostuz.

Acı verdiklerinde

doktorlar.

Annemle

bana

sana

anneciğine

Paul Celan.

Gözlerimi

sessizce kapatıyorum.

İçimdeki karanlık

ve ay

aramızda bulunsun.

Bunlara ek olarak

Tanrı'nın verdiği

farklı huylarımız.

Benim hayvanlarım da evcildi

ben

bu ormana girmeden

yıllar önce.

Çarpıp

Tanıştığım

F.ydi

bir gün.

Rahat

bıraksın.

Anneciğim

beni.

[Dünya İnancı – Toplu Şiirler, YKY, 2012, s. 403]

50 yaşında ölmek…

Ne yaşlı ne genç!

İkisi de kafeslerden şikâyetçiydi.

Biri bunun yansımasını dil’de görüp aşmaya çabalar.

(Dil Kafesi –Celan’ın dördüncü kitabının ismi.)

Ötekinin kafesi bizatihi bedenidir. Bu yüzden vücut her zaman savaşır, kaybedeceğini bile bile savaşır.

[Aşağıda okuyacağınız şiir en sevdiğim Paul Celan şiiridir.]

AKÇAKAVAK

Akçakavak, yaprağınla ak pak bakarsın ya karanlığa.

Ak düşmemişti hiç annemin saçlarına.

Karahindiba, Ukrayna ne kadar yeşil.

Sarışın annemse dönmedi yuvasına.

Yağmur bulutu, kaynağın kurudu mu?

Benim sessiz annem ağlar tüm insanlara.

Çember-yıldız, bağlıyorsun o altın kurdeleyi,

Bir kurşunla annem kalbinden aldı yara.

Meşe kapı, kim çıkardı rezelerinden seni?

Benim tatlı annem gelemeyecek bir daha.

[Haşhaş ve Bellek, BROY, 1994, s. 15, çev: Gertrude Durusoy/ Ahmet Necdet]

Ben, ikisiyle de, –başka bir boyutta ve yerde olsa bile– bir gün karşılaşacağıma, kendileriyle uzun uzun muhabbet edeceğime inanıyorum.

Ve, ‘yurda varmış’ bu iki insanı, bir dost, kaybettiği dostunu nasıl hatırlar, anar ve düşünürse öyle düşünüyorum, anıyorum ve… hatırlıyorum.